Help, ik ben boos! (2013)
'Je was zeker wel boos?'
'Neeuh... ik begreep het wel.''Ik ben nooit boos. Nee echt, dat meen ik! Ik heb helaas gezien wat boosheid kan doen. Daarom word ik zelf nooit meer boos.'
'Als ik boos word, ben ik gewoon een beetje bang voor mezelf.'
Zomaar wat uitspraken van mensen die liever niet boos worden. En ik snap dat wel. Boosheid is een sterke emotie. Zo sterk, dat je er bang van kunt worden. Als ik mezelf toesta om boos te worden, wat gebeurt er dan? Zal het niet sterker zijn dan ikzelf? Kan ik mezelf dan nog wel in de hand houden? Dat zijn beangstigende gedachten.
Mag ik boos zijn?
Is dit ook een vraag die jij jezelf stelt? Mag jij boos zijn? Veel mensen denken dat boosheid per definitie verkeerd is. Als innerlijke emotie al, maar helemaal als het geuit wordt. En laten we eerlijk zijn: is kwaad worden vaak niet net zo link als spelen met vuur? We hebben toch allemaal wel eens ervaren dat een kleine uiting van ongenoegen al de lont in het kruitvat kan zijn!
Voor christenen kan er nog een overweging bij komen. Is er in een leven met God wel plaats voor ergernis, voor woede? Moet je niet gewoon zeggen dat boosheid een zondige emotie is?
.jpg)
Dit zijn begrijpelijke vragen.
En goede vragen om openlijk te bespreken.
Het bestaan van boosheid is niet iets wat je moet verstoppen of ontkennen. Wie dat toch probeert, richt uiteindelijk meer schade aan dan hij probeerde te voorkomen.
Nee, om bij het beeld van vuur te blijven:
beter in de open haard, dan stiekem op je slaapkamer!
Boosheid is een normale emotie
Boosheid is een reactie van je hersenen op iets wat je negatief raakt. Als je bijvoorbeeld onrecht ziet gebeuren, of als je zelf onrechtvaardig behandeld wordt. Als je je gedwarsboomd voelt, of verraden. Of als iemand lijnrecht ingaat tegen iets wat jij juist heel belangrijk vindt. Dat zijn allemaal situaties waarin een vorm van boosheid kan ontstaan: frustratie, ergernis, woede of zelfs razernij.
Voor het beantwoorden van de vraag of je boos mag zijn, is het goed om te beseffen dat boosheid gewoon één van de vele emoties is. En dat het dus in hetzelfde rijtje thuishoort als bijvoorbeeld blijdschap, verdriet, angst en afkeer. Stuk voor stuk zijn dit normale manieren waarop je hersenen reageren op gevoelsmatige prikkels.
Boosheid is een gezond gevoel
Na de eerste emotie blijven de gevolgen meestal niet lang uit. Vrijwel onmiddellijk reageert je lichaam op wat zich in je hersenen afspeelt. Zonder dat je er invloed op hebt breekt het zweet je uit, slaat je hart op hol of bloos je tot over je oren. Maar ook je gedrag vertelt veel over je emotionele toestand. Voor je het zelf doorhebt barst je in tranen uit, geef je een gil of sta je met opgetrokken wenkbrauwen. En al snel zullen ook je gevoelens de innerlijke emotie weerspiegelen. Wie iets engs meemaakt, voelt zich angstig. Wie iets moois beleeft, wordt daar blij van. En wie een misstand ziet, voelt zich boos worden. Tenminste... als het goed is.
Dat laatste voeg ik heel bewust toe: als het goed is. Want niet altijd werkt het zo. Je kunt ook ergens te heftig, of juist te tam op reageren. Dan zijn je gevoelens niet in evenwicht met de prikkel die ze opriep. En soms kun je de ene emotie met de andere verwarren, zodat je met je gevoelens in de knoop raakt. Maar als het gevoel aansluit bij de prikkel en de emotie, dan is dat in principe gezond en goed. Dus als jij je boos voelt na een negatieve ervaring, dan is dat een normale, gezonde reactie.
Boosheid mag, zondigen niet.jpg)
Emoties horen bij ons en dat is noodzakelijk en goed. De Schepper zelf heeft ze in ons gelegd en we kunnen niet zonder. En dat geldt niet alleen voor de veilige, makkelijk te hanteren soort. Blijdschap bijvoorbeeld, daar zullen niet veel mensen problemen mee hebben. Nee, het geldt ook voor de krachtige en potentieel gevaarlijke emoties. Ik denk bijvoorbeeld aan de liefde. Wat een enorme krachten gaan er achter deze emotie schuil! Krachten die je ten goede in kunt zetten, maar helaas ook ten kwade. Toch is het niet goed om daarom maar je gevoelens te onderdrukken. Of om alleen daarom geen nauwe relaties aan te gaan.
Maar ik bedoel uiteraard ook de boosheid. Wat kun je daar een hoop goeds mee bereiken, maar wat ligt er ook veel zonde op de loer. Boze mensen hebben slaven bevrijd en vrouwen een stem gegeven. Maar boze mensen zijn soms ook in staat om hun medemens te martelen en af te slachten. Boze mensen kunnen schelden, kwetsen en afwijzen. Wat een pijn geeft dat, wat een ellende!
Wie op zijn hoede is voor de boosheid, heeft groot gelijk. Boosheid bergt een hoop gevaar in zich; er valt niet mee te spotten. Maar laat je niet door angst weerhouden om je boosheid bewust te ervaren. Ren niet weg als de situatie van je vraagt om je boosheid in daden om te zetten.
Boosheid vraagt niet zozeer om angst, maar om behoedzaamheid. Laat de kracht van deze emotie je maar imponeren! Het zal je weerhouden van onverantwoorde acties en je aanzetten tot zorgvuldigheid. Zo kun je dan Gods woorden in praktijk brengen: Als u boos wordt, zondig dan niet. (Efeziërs 4: 26)